Wat is agroforestry?
Agroforestry, of boslandbouw, is een verzamelnaam voor landbouwsystemen waarin bewust gestreefd wordt naar het introduceren van bomen en struiken op percelen met akkerbouwgewassen of grasland. De combinatie van verschillende teelten leidt tot ecologische en economische interacties die het geheel groter maken dan de som van de monoteelten.
Agroforestry biedt economisch en ecologisch gezien tal van voordelen:
- Maximale ruimtebenutting (zowel horizontaal als verticaal)
- Efficiënter nutriënten- en watergebruik (o.a. door diepere beworteling)
- Bij juiste soortenkeuze, positieve interactie tussen gewas en bomen (bijvoorbeeld door stikstofaanmaak, rondpompen nutriënten, organische stofopbouw, schaduw bij extreme temperaturen, natuurlijke onderdrukking plaagorganismen)
- Minder kunstmest en bestrijdingsmiddelen nodig
- Organische stof opbouw in de bodem
- Koolstofvastlegging in boom en bodem
- Gevarieerder landschap
- Meer biodiversiteit
- Minder risico met extreem hoge temperaturen of neerslaghoeveelheden
Bomen en struiken kunnen op verschillende manieren gecombineerd worden met andere landbouwactiviteiten. Er zijn drie hoofdgroepen te onderscheiden, maar ook allerlei tussenvormen zijn denkbaar.
Akkerbouw of tuinbouw met houtige gewassen
In Nederland zien we deze vorm van agroforestry nog niet zo vaak Dit heeft te maken met de lichtconcurrentie voor de akkerbouwgewassen die optreedt door de bomen. In Frankrijk zijn er wel voorbeelden van bedrijven die een succesvolle combinatie weten te maken van akkerbouw met houtproductie. Deze vorm van agroforestry wordt ook rijenteelt (of alley cropping) genoemd, omdat de bomen meestal op rijen staan.
Veehouderij met houtige gewassen
Dit systeem zien we in grote delen van Europa. Denk aan de ‘dehesas’ in Spanje met kurkeiken en varkens. Tegenwoordig zien we in Nederland veel ontwikkelingen in de pluimveehouderij, waar de kippenuitloop wordt gecombineerd met fruit of houtproductie. Maar denk ook aan hoogstamboomgaarden die van oudsher werden begraasd. De bomen leveren fruit en hout, koeien of schapen grazen onder de bomen. Op deze manier zijn de dieren beschermd tegen felle zon en wind. Door grassen te kiezen die goed in de schaduw kunnen groeien blijft de grasproductie op peil. Tegenwoordig is de combinatie van grasland voor koeien (melkvee/vleesvee) met walnoten en/of hazelnoten op verschillende locaties in ontwikkeling.
Bomen met vee en gewassen
Dit is een tussenvorm van de twee bovenste typen van agroforestry, waarbij er houtige gewassen, eenjarige teelten en veehouderij met elkaar worden verweven. Het vee kan ook slechts tijdelijk ingezet worden op de percelen.
Voedselbossen
Voedselbossen zijn complexere systemen waarbij veel soorten gewassen, heesters en bomen in verschillende lagen groeien. Kijk op www.voedselbosbouw.nl voor meer informatie.
Op dit moment is er in Nederland een zoektocht gaande naar allerlei nieuwe combinaties van gewassen en dieren met houtige gewassen, gecombineerd met het ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen. Bekijk de praktijkvoorbeelden voor meer informatie.